Table of Contents
I. Sơ lược về Chắn học:
Chắn bí tứ và Chắn bí ngũ là hai trò chơi được dân Việt sáng tạo từ bài Tổ tôm và chúng được thực hiện bởi 4 hoặc 5 người. Đây là trò chơi rất được ưa chuộng tại các tỉnh phía Bắc như Hà Nội, Hà Tây, Bắc Ninh… Hiện nay, chơi Chắn bí tứ là phổ biến nhất trong khi Tổ tôm và Chắn bí ngũ thường chỉ được thấy các cụ già vẫn hay chơi. Trò chơi này khá đơn giản nhưng cũng rất thú vị.
Được bày bán trên thị trường hiện nay, bộ bài chắn được trang bị sẵn 100 quân bài, bao gồm cả các quân bài mà trước đây thường phải mua riêng như bộ bài tổ tôm và các quân bài được loại bỏ. Bộ bài chắn này bao gồm các quân bài như lão, thang và hàng nhất như nhất vạn, nhất văn và nhất sách, đã được tích hợp sẵn.
Bộ quần áo yêu (Chi Chi) được bán theo đơn vị quân số 4.
Bốn quân mang theo hàng vạn, sách văn và hàng hải.
Bốn lượt hàng tam (tức là hàng vạn, hàng sách và hàng văn) của quân đội.
Quân đội được trang bị với hàng tứ vạn sách và văn bản.
Đội quân gồm hàng ngũ (ngũ vạn, ngũ sách, ngũ văn) x4.
Bốn quân hàng lục (hay còn gọi là lục vạn, lục sách, lục văn) đang được sử dụng.
Bốn quân hàng vạn (hay sách, văn) thất.
Hàng Bát (còn gọi là bát vạn, bát sách hoặc bát văn) có bốn quân.
Quân đội gồm hàng ngàn (vạn), nhiều sách, văn bản và tri thức.
Phần chữ trên các lá bài gồm một từ chỉ hàng ở phía bên phải và một từ chỉ chất ở phía bên trái. Phần hình ảnh thể hiện các nhân vật và sự vật trong dân gian, tạo nên một cộng đồng nhỏ trên các lá bài.
Dựa vào ký hiệu ở phía trên của mỗi lá bài, để phân biệt các lá bài trong bộ bài ngoài việc nhìn nhận bằng hình ảnh mặt bài.
Những từ ở phía bên phải biểu thị cho các dòng:.
Các chữ ở phía trái biểu thị những chất:
Để thuận tiện cho những người không biết chữ Trung Quốc, người chơi chắn thường sử dụng câu khẩu quyết “vạn vuông, văn chéo, sách loằng ngoằng” (phần nửa dưới bên trái) để phân biệt.
II. Nguyên tắc chơi chắn
4 người tham gia trò chơi này, nhưng nếu thiếu người có thể chơi với 2 hoặc 3 người. Ban đầu, 1 hoặc 2 người sẽ chia bộ bài thành 5 phần và bớt đi 5 lá để chuẩn bị cho việc bắt cầu. Người lớn tuổi nhất hoặc chủ bàn thường được chọn để bắt cầu đầu tiên. Họ sẽ gộp 5 lá bài lẻ vào 1 phần bất kỳ để tạo nên nọc. Sau đó, họ rút 1 lá bài từ nọc và lật nó vào 1 phần bài bất kỳ trong 4 phần còn lại. Vị trí của cầu sẽ được tính theo vòng từ trái sang phải, từ người chơi đầu tiên đến người chơi thứ 9. Người được cầu sẽ lấy phần bài vừa bốc được và các nhà sẽ lấy bài theo thứ tự vòng tròn như lúc bắt cầu. Sau ván bài thứ 2, người ù ván bài trước sẽ bắt cầu và 2 nhà ở hai bên cánh sẽ chia bài. Trong trường hợp ván bài hòa, người bắt cầu sẽ là người tay dưới của nhà bắt cầu trong ván trước. Người chiến thắng chơi là người có bài ù và không vi phạm luật. Sau khi ù, người chơi phải xướng các cước có trên bài để tính điểm. Điểm sẽ được tính dựa trên những cước mà người chơi đã xướng, chứ không phải dựa trên cước trên bài.
Người chơi chỉ được nhận điểm theo những từ họ đọc đúng khi không có đủ cước. Nếu đọc sai hoặc thừa, sẽ bị trừ điểm theo số cước đọc sai.
Người chơi cần phải sắp xếp lá bài thành các nhóm khác nhau như chắn, cạ, ba cây…
*Chắn: là một sự kết hợp của hai lá bài trùng nhau về cả hàng và chất.
Cạ là khi hai lá bài có cùng sắp xếp trên bộ bài nhưng khác loại được kết hợp.
*Ba đầu: là 3 lá bài cùng số và màu sắc giống nhau nhưng khác hình dáng.
*Quân lẻ (què): là quân bài thừa ra của chắn hoặc không ghép được với bất cứ quân nào để thành cạ.
Để đợi đến lượt mình, người chơi có thể áp dụng các kỹ thuật đánh bài, ăn bài, bốc nọc, chíu… Để chỉ còn lại 1 quân lẻ (hoặc ba đầu) trong tròn bài.
Chờ ù có hai loại, đó là chờ bạch thủ (khi tròn bài có đúng năm chắn, bốn cạ và một quân bài lẻ) và chờ ù rộng (khi chờ ba đầu hoặc đủ sáu chắn và một quân bài lẻ). Khi chờ ù rộng, chỉ cần rút ra quân bài cùng hàng với quân lẻ. Tuy nhiên, khi chờ bạch thủ, cần có quân cùng hàng và cùng chất (chính chữ) với quân chờ ù.
Người chơi đầu tiên sở hữu 20 lá bài trong tay, trong khi các người chơi khác chỉ có 19 lá. Các người chơi sau đó sẽ chọn rút hoặc ăn bài theo ý muốn, tuy nhiên luôn giữ 19 lá bài cho đến khi hết cờ.
Để có thể được xem là bài đúng ù, cần phải có ít nhất 6 chắn trong tổng số 10 tổ hợp chắn được tạo ra sau khi thêm 1 quân bốc nọc vào 19 quân trên bài.
Trong trò chơi chắn, người chơi chỉ được phép đánh quân bài được lấy ra từ nọc và không được đánh quân bài từ cửa trên, trừ khi sử dụng kỹ thuật chíu ù. Các thuật ngữ cửa trên và chíu ù sẽ được giải thích dưới đây. Lưu ý rằng điều này khác với cách chơi phỏm.
Mỗi người chơi sẽ có 2 cửa để ăn bài gồm cửa chì (bên tay phải) và cửa trên (bên tay trái).
Trong trường hợp cần, bạn có thể ăn hoặc uống tại bất kỳ cửa hàng nào.
*Những thuật ngữ cơ bản sau đây:
Đánh bóng tại khu vực cửa chính, cửa của mình được ưu tiên sử dụng trước, mang tính chủ động. Từ bên trái sang bên phải được tính thứ tự ưu tiên, cửa chính cũng được ưu tiên hàng đầu.
Là cánh cửa chính của căn nhà, cửa chính chỉ được mở khi chủ nhà cho phép hoặc bị đẩy ra. Điều này thể hiện tính chủ động của người sử dụng.
Bao gồm hai mươi ba lá bài, phải rút ra lá bài thứ hai khi không thể ăn được ở phía trên. Cần lưu ý rằng lá bài trên cùng của nọc sẽ không được tính.
Khi đánh bài, nếu có 3 quân giống nhau về hàng và chất, ưu tiên là ăn Chíu. Ngay cả khi có quân thứ 4 được bốc nọc hoặc đánh ra bởi đối thủ, bạn vẫn có thể ăn Chíu hoặc ú Chíu. Lưu ý rằng khi ăn Chíu, bạn phải đặt cửa trở lại vị trí ban đầu và hạ xuống mặt cả 4 quân. Nếu đối thủ đánh ra quân nhà trên cánh, bạn vẫn phải đánh vào cửa chính của mình như bình thường.
Chíu ù là một loại công cụ để ủ đồ nhưng cũng có thể được sử dụng như một quân cờ.
Ăn bòn: trên bài có sẵn 1 chắn hạ xuống để chia thành 2 chắn giống nhau.
Ù bòn: tương tự như khi ăn bòn, nhưng người chơi ù cũng chính là người đang ăn bòn.
Thiên khai: Trên lá bài có 4 quân giống nhau cả về hàng và chất.
III. Các lỗi phạt trong đánh chắn:
Nếu treo tranh quá cao, sẽ không tính điểm khi bị ồn ào.
*Chíu nhưng không trả cửa đúng vị trí. (Thông thường được nhắc nhở ngay nên lỗi này ít khi mắc phải ).
Sau khi chơi xong, tôi không thể đánh hết cả bốn quân xuống mặt.
Hạ một quân cờ giá trị cao xuống để lấy chiến lợi phẩm, nếu may mắn có thể không cần phải hạ thêm hai quân cờ khác.
Khi ăn trái cây, có thể khiến chắn rơi xuống để ăn, nhưng lại khiến trái bị rụng.
Nếu đặt tứ sách xuống ăn trước khi bốc lên quân tứ văn, sẽ bị vi phạm quy định treo tranh. Để tránh vi phạm quy định này, cần đặt tứ văn xuống ăn trước, sau đó ghép tứ văn và sách lại thành một cạ trên tay và bốc lên.
Sai bài: Khi mà không tính được điểm.
Sai sót trong cách đặt quân là khi đặt quân bài ăn lên trên quân bài hạ xuống. Quy định khi ăn một cạ là phải đặt quân trên tay lên trên quân bài đã ăn.
Những sai sót trên được coi là hành vi không tôn trọng giá trị của tiền bạc và hành động lừa đảo của những người lớn tuổi. Tuy nhiên, người chơi vẫn có thể hoàn thành trò chơi và được phép chiêu bài khi gặp phải sai sót.
Những sai lầm phải được bồi thường.
Nếu không phục hồi chắn trước khi ăn quân đó để phục hồi chắn, hoặc tấn công chính quân đó, sẽ xảy ra lỗi mất chắn.
Sai lầm khi chọn lựa: từ chối ăn một quân nào đó sau đó lại ăn quân đó hoặc quân đứng cùng hàng với nó. 2.
3. Sai sót khi đánh chắn: bỏ đi cả một quân chắn.
Đánh mất 1 quân rồi sau đó lại tiến hành ăn chắn bằng quân tương ứng hoặc sử dụng quân đó để ăn cạ, đây là một lỗi trong cờ vua.
Phân chia chắn để ăn cạ và sau đó tiếp tục ăn hoặc đánh với các quân còn lại có thể dẫn đến lỗi phân chia chắn ăn cạ.
Lỗi ăn chắn xé chắn: ăn một quân cờ nào đó rồi lại đánh chắn đó và xé nó ra.
Lỗi ăn cạ đánh cạ là khi đánh mất 1 quân cạ rồi tiếp tục ăn quân cạ khác và ngược lại.
Sai lầm xé cạ ăn cạ xảy ra khi người chơi xé một quân cạ ra để đánh và sau đó ăn cạ với quân còn lại.
Chia nhỏ số lượng đồ ăn và thưởng thức từng phần một trước khi tiếp tục ăn hoặc chơi với các quân còn lại là cách tránh lỗi tách cạ ăn cạ.
Có một quyển sách và một bút viết. Nhặt lên bút viết, đặt xuống quyển sách để viết. Sau đó có thể tiếp tục sử dụng bút viết hoặc đặt nó xuống để hoàn thành việc viết hoặc đặt nó vào một chỗ khác.
Tạm ngừng chơi đến kết thúc ván và bồi thường cho người chơi đó khi gặp các sai sót được báo cáo. Không có vấn đề gì nếu ván bài kết thúc với kết quả hòa. Những sai sót này thường do nhầm lẫn, không chú ý.
Thay đổi trạng thái chờ bằng cách không được ăn cạ khi đã chờ ù là điều không được phép (vi phạm tùy theo quy định của từng vùng miền).
Đánh bài xuống mà thiếu những yếu tố cần thiết để chiến thắng (thiếu chắn, bài vẫn què, không đúng quân chờ…) Được gọi là sai lầm khi đánh bài hoặc cố tình phá bài.
Khi trên bài đã đủ 6 chắn trở lên, nếu tiếp tục chờ ù chi rộng sẽ dẫn đến việc xảy ra sự cố. Nếu chờ rộng được thay bằng chờ thường mà không thay đổi chi, khi ù sẽ bị báo.
Loại bỏ lỗi: Nếu đánh bài lên cây và quên không đánh ù khi đã chọn nọc cây tiếp theo, thì sẽ không thể đánh ù được nữa. Nếu vẫn cố ý đánh ù thì sẽ bị phạt.
Nếu xảy ra lỗi 10, 11, 12, 13, sẽ phải trả mức phạt cao hơn (các lỗi có tính chất chủ ý vi phạm) – Chú ý.
Sai lầm khi hát là một vấn đề thường gặp, có thể do hát quá hoặc không chính xác với những nốt được ghi trong bài hát. Nếu xảy ra sai lầm này, người hát phải thực hiện đền bù bằng cách sửa lại nốt nhạc tương ứng với lỗi đã hát.
Trong trường hợp khi đang chơi, nếu một người chơi bị bắt báo và sau đó người xướng ra thông tin sai, thì sẽ phải bồi thường cho cả hai người chơi còn lại. Người bị bắt báo sẽ phải bồi thường theo quy định của bài ù, trong khi đó người xướng ra thông tin sai sẽ phải bồi thường theo quy định của cước xướng.
IV. Cước sắc trong chơi chắn:
Để tuyên bố chiến thắng khi kết thúc ván chắn trong trường hợp có điểm đặc biệt, gọi là ”Ù”, bạn cần ghi nhớ các chiêu dưới đây. Điều này rất quan trọng đối với những người mới học cách chơi chắn. Khi tuyên bố chiến thắng, nếu bộ bài chiến thắng có những điểm đặc biệt, sẽ được thưởng thêm tiền.
Tại Chắn An Nam, có đủ các cước giống như trong đời thực, bao gồm:
Khi xảy ra tình huống này, có thể huỷ bỏ bài và không cần tuyên bố, tay bài của người chơi rộng và không có sự khác biệt về điểm số. Trong trò chơi Chắn An Nam, khi người chơi đã đặt sẵn cước này khi ù, thì có thể sử dụng ù này để giành chiến thắng.
Sau khi ván trước kết thúc với một lượt ù, Thông không được phép báo ù nếu vỉ trái vẫn được xướng thông, tuy nhiên, ông có thể chơi tiếp mà không báo ù nếu vỉ trái vẫn được giữ thông. (Trong ván trước đã có một lượt ù được báo).
Chì: tiếng ồn đang phát ra từ cửa chì của tôi.
Chỉ khi sử dụng những thứ mới, người chơi có thể đáp ứng yêu cầu để đạt được Thiên Ù khi họ sắp xếp đủ 10 tổ hợp gồm chắn, cạ và ít nhất 6 chắn.
Khi chưa rút được quân nọc hoặc đã chíu địa ù, người chơi khác sẽ đánh vào quân ù. Nếu đây là lần đầu tiên rút nọc (trong nhiều trường hợp chỉ được phép khi chưa qua vòng đầu tiên).
Trong trò chơi ù, nhóm tôm bao gồm tôm tam vạn, tôm tam sách và tôm thất văn có thể hiện diện trên bàn (tối đa 4 con tôm).
Trên bài ù có tối đa 4 lèo, trong đó bao gồm bộ ba cửu vạn, bát sách và chi chi.
Bạch định: bài đàn ù của quân đen.
Tám đỏ: trò chơi bài ù với đúng 8 lá bài màu đỏ.
Trong bài ù Kính tứ chi, có tổng cộng 4 quân chi chi màu đỏ và các quân còn lại đều có màu đen. Việc sử dụng 4 quân chi như chíu, thiên khai và ăn bòn khi thực hiện ù là để tăng khả năng chiến thắng.
Trong trò chơi Thâp thành, bài ù được tính khi có đủ 10 chắn.
Thiên khai: khi đánh bài, nếu có 4 lá bài giống nhau, đó được gọi là bài ù.
Để chơi trò chơi ù, khi có một chắn bị đánh xuống, người chơi có thể chuyển nó thành hai chắn giống nhau. Trò chơi này còn có tên gọi khác là Ăn bòn.
Cây ù bòn: khi cây này cũng có thể được sử dụng làm thức ăn.
Có chịu: bài ú có âm thanh đầy đủ.
Chíu ù: Khi cây chíu cũng có thể là cây ù.
Bạch thủ ù chi: trò chơi ù bạch thủ cây chi chi (hay còn gọi là bạch thủ chi) trên mạng.
Không được nói lời thề, đánh lá bài trên chiếu không chọn quân bạch thủ nữa. Trận đấu ù chì, chọn quân bạch thủ khi đang có 2 vạn điểm và chiếu ăn được 1 chắn 5 vạn điểm. Hoa rơi tại cửa đền Phật.
Trong trận đấu cờ vua, khi bài ù chi của bạch thủ quân gặp phải tình huống chiếu ăn 1 chắn ngũ vạn, ông ta đã đánh lưới bắt cá trên sân đình để tìm giải pháp. Tuy nhiên, ông ta không thể đánh bài ù chi hay đánh bạch thủ để giải quyết tình huống này.
Khi phát triển game Chắn, chúng tôi đã tham khảo các cước sắc phổ biến nhất ở các vùng miền khác nhau để sử dụng. Tuy nhiên, trong Chắn An Nam, không hỗ trợ các cước sắc sau: – Bài ù có chắn ngũ vạn (nhà lầu), chắn tứ vạn (hình cái xe), chì bạch thủ nhị vạn (hoa đào) được gọi là “Nhà lầu xe hơi hoa rơi cửa phật”. – Bài ù có chắn chi chi (ngư ông), chắn ngũ sách (thuyền), chì bạch thủ bát vạn (cá) được gọi là “Ngư ông bắt cá”. – Bài ù có dưới chiếu có ngũ thuyền, ù chì bạch thủ bát cá được gọi là “Cá vọt mạn thuyền”. – Bài ù có dưới chiếu có lục vạn (cầm cuốc), ù chì bạch thủ nhị hoa đào được gọi là “Cuốc đất trồng hoa”.
V. Cách tính điểm trong chắn
Mỗi động tác được quy định theo số ”Điểm” và số ”Dịch” tương ứng.
Khi đánh đúng theo quy định, tổng điểm sẽ được tính dựa vào các cú đánh, sau đó nhân tổng này với số điểm đặt cược để tính ra số điểm mà người thua phải trả cho người chiến thắng.
Quy định về điểm và thực hiện theo phổ biến tại hầu hết các địa phương ở miền Bắc khi tham gia chơi chắn trực tuyến là cược mang tính vùng miền.
| Cước | Điểm | Dịch |
| Xuông | 2 | 0 |
| Thông | 3 | 1 |
| Chì | 3 | 1 |
| Thiên ù | 3 | 1 |
| Địa ù | 3 | 1 |
| Tôm | 4 | 1 |
| Lèo | 5 | 2 |
| Bạch định | 7 | 4 |
| Tám đỏ | 8 | 5 |
| Kính tứ chi (Tính bằng tám đó 2 lèo) | 12 | 9 |
| Thập thành (Tính bằng tám đó 2 lèo) | 12 | 9 |
| Có thiên khai | 3 | 1 |
| Có ăn bòn | 3 | 1 |
| Ù bòn | 3 | 1 |
| Có chíu | 3 | 1 |
| Chíu ù | 3 | 1 |
| Bạch thủ | 4 | 1 |
| Bạch thủ chi | 6 | 3 |
| Hoa rơi cửa phật (= 10 xuông) | 20 | 17 |
| Cá lội sân đình (= 10 xuông) | 20 | 17 |
Những cước có điểm lớn hơn 3 sẽ được dịch bằng cách trừ đi 3. Trong khi đó, những cước có điểm nhỏ hơn hoặc bằng 3 sẽ không bị thay đổi. Lưu ý rằng, đây là một cách nhớ đơn giản.
Khi chơi Chắn An Nam, việc nhớ cách tính điểm và dịch sẽ giúp bạn rất nhiều, đặc biệt trong chế độ chơi “Ù 4-11”.
Đây là chế độ dành cho những game thủ có kinh nghiệm và đã thành thạo hệ thống.
Người Ù phải có ít nhất 4 điểm để chọn chế độ chơi này, nếu không đủ thì phải bồi thường 11 điểm cho mỗi nhà trong làng.
Nếu bạn chọn không Ù, bạn sẽ không thể Ù nữa và tránh bị phạt nếu không đạt được 4 điểm.
Điểm tổng được tính theo cách sau đây:
Nếu chỉ thực hiện một cú đánh, điểm tổng sẽ bằng với điểm của cú đó.
Tổng điểm bao gồm điểm của cước có số điểm cao nhất và tổng số Dịch của những cước còn lại trong trường hợp đọc nhiều cước.
Ví dụ: Chíu Ù, Bạch thủ, có 2 con tôm, và còn có Lèo.
Tổng số điểm đạt được là 9 điểm, bao gồm Cước của Lèo là điểm cao nhất (5đ), Dịch của Chíu Ù (1), 2 lượt Dịch của Tôm (1), cùng với Dịch của bạch thủ (1).
Chú ý những trường hợp sau sẽ được tính thêm điểm cho Gà.
Nếu tham gia trò chơi Gà, tổng điểm của bạn sẽ được tính bằng cách cộng thêm số con gà nhân với số điểm mà mỗi con gà đem lại (thường là 5 điểm).
Các đòn sau được tính là Gà:
”Ù bòn bạch thủ” hay ”ù bòn bạch thủ chi”.
Cửa khẩu Thập Thành.
Kính bốn phương.
”Bạch định” hoặc ”bạch định tôm” (Tùy thuộc lựa chọn).
”Tám đỏ” hoặc ”Tám đỏ có lèo” (Tùy chọn).
Bạch thủ chi (có thể có hoặc không có gà) ở một số điểm chơi.
”Chỉ bạch thủ” (2 con gà hoặc 1 con gà tùy chọn).
Bàn chơi chắn mặc định trong trò Chắn An Nam thường được cài đặt ở chế độ: Ù bòn bạch thủ 1 con gà, thập thành 1 con gà, kính tứ chi 1 con gà, bạch định 1 con gà, tám đỏ 1 con gà, bạch thủ chi 1 con gà, chì bạch thủ 1 con gà. Lưu ý:
Nếu là người quản lý bàn chơi, người chơi có thể thay đổi các tùy chọn về con gà trong phần thiết lập bàn chơi. Bạn có thể tham khảo đường dẫn đến các lựa chọn chơi.
Ví dụ: Chì đỏ, Bạch thủ chi, 2 đường kẻ.
Tổng số gia cầm bao gồm 8 con gà đỏ, 1 con Gà Chì Bạch thủ và 2 con Gà Bạch thủ chi là 3 con.
Điểm tổng được tính bằng tổng điểm của cước có điểm số cao nhất (Tám đỏ: 8), cước dịch chì(1), cước dịch Bạch thủ chi(3), hai lần cước dịch Lèo (2) và cước điểm Gà (5 x 3 = 15 điểm), tổng cộng là 31 điểm.
(Phương pháp tính trên được áp dụng cho chế độ chơi bình thường về số con gà).
